Table of Contents
Navratri श्लोक
करालवंदना धोरां मुक्तकेशी चतुर्भुजाम्। कालरात्रिं करालिंका दिव्यां विद्युतमाला विभूषिताम॥
कालरात्रि
काल म्हणजे वेळ,समय. काळामध्ये या विश्वामधील सारे काही सामावले आहे आणि काल सर्वाचा साक्षी आहे. रात्री म्हणजे गाढ विश्रांती,शारीरिक, मानसिक आणि आत्म्याची गाढ विश्रांती. विश्रांती शिवाय आपण ताजेतवाने होऊ शकतो कां? कालरात्री म्हणजे पुन्हा कार्यक्षम होण्यासाठी मिळवलेली विश्रांती.
तुम्ही अशी नोकरी करण्यास तयार आहात की, जेथे तासनतास काम करावे लागेल, कोणतीही साप्ताहिक सुट्टी नसेल आणि पदोन्नतीची संधीही नसेल? कोणताही वीकेंड नाही की वेतनाचा दिवस निश्चित नाही…कारण, या कामाचे तुम्हाला कोणतेही वेतन दिले जाणार नाही…
आश्चर्यचकीत झालात ना…कारण, जगभरात प्रत्येकाची आई अशाचप्रकारे कोणतीही कटकट न करता कार्यरत असते. आईच्या प्रेमाची कोणतीही किंमत लावली जाऊ शकत नाही किंवा तिच्या कामाची अन्य कोणत्याही नोकरीशी तुलना केली जाऊ शकत नाही, याच्याशी आपण सहमत असालच…
जरी आईचे वेतन निश्चित करायची वेळ आली तर, ते किती असेल यावर सहमती होणे कठीणच आहे…
घरगुती कामांमध्ये ९२ % वाटा हा भारतीय स्त्रियांचा आहे आणि पुरुषांचा वाटा केवळ २७ % आणि आपण नारे देता स्त्री पुरुष समानतेचे!
‘इकॉनॉमिक टाइम्स’ने केलेल्या अभ्यासा अंतर्गत शहरात राहणाऱ्या आणि मध्यमवर्गीय कुटुंबामध्ये घराची जबाबदारी सांभाळणाऱ्या महिलेला दरमहा ४५,००० रुपये वेतन मिळाले पाहिजे.
‘ऑर्गनायझेशन फॉर इकॉनॉमिक कॉर्पोरेशन अँड डेव्हलपमेंट’तर्फे २०११ मध्ये करण्यात आलेल्या एका अभ्यासानुसार एक भारतीय महिला दररोज सरासरी सहा तास कार्यरत असते. अर्थतज्ज्ञांच्या मते त्यांचे काम भलेही फुकट असो, मात्र त्यांच्याद्वारे केलेल्या कामाला अर्थशास्त्रीय दर्जा मिळणे आवश्यक असून, त्यांचे काम राष्ट्रीय उत्पन्नात गणले जावे. घर सांभाळण्याच्या महत्त्वपूर्ण कामाला आपण कमी लेखून आपण अर्थव्यवस्थेतील महिलांच्या योगदानाचा अपमान करीत असल्याचेही अर्थतज्ज्ञांनी म्हटले आहे.
घरगुती जबाबदाऱ्या आणि भारतीय स्त्री
भारतीय समाजात पारंपरिकतः घरगुती जबाबदाऱ्या स्त्रियांच्या खांद्यावरच टाकल्या जातात. स्वयंपाक, साफसफाई, लहान मुलांची देखभाल, आणि कुटुंबातील वृद्धांची सेवा अशा सर्व कामांची जबाबदारी बहुतांश स्त्रिया उचलतात. ही कामं अनेकदा न दिसणारी आणि न मानली जाणारी असतात. म्हणजेच, घरकाम ही “काम” म्हणून समाजाकडून गांभीर्याने घेतली जात नाही. घर चालवणे, कुटुंबाला सांभाळणे ही कामं फक्त ‘स्वाभाविक’ समजली जातात.
स्त्री-पुरुष समानतेचे नारे आणि वास्तव
समानतेचे नारे देणे आणि त्याला समाजात अमलात आणणे यामध्ये फरक आहे. आपण म्हणतो की स्त्री आणि पुरुष समान आहेत, पण प्रत्यक्षात किती पुरुष घरातील कामांमध्ये सहभागी होतात? आकडेवारीनुसार, फक्त २७% पुरुष घरगुती कामांमध्ये सहभागी होतात. हे प्रमाण खूपच कमी आहे आणि त्यातून समाजातील स्त्री-पुरुष समानतेच्या दाव्यांना धक्का बसतो.
यावरून हे स्पष्ट होते की, घरगुती कामांमध्ये पुरुषांचा सहभाग वाढला पाहिजे. केवळ नारे देऊन समानता साधता येत नाही, त्यासाठी कृतीही गरजेची आहे. महिला सशक्तीकरणाची फळं केवळ बाहेरच्या जगात नाही तर घराच्या चार भिंतींमध्येही दिसली पाहिजेत.
चला एवढ तर आपण करू शकत नाही ना मग कालरात्री रूपाची पूजा करताना एक संकल्प नक्की घेऊया की जरी आपण पुरुष असलो तरी घरकामात आईला आपल्या पत्नीला मदत करणार. आपण काही बिनपगारी मजदूर म्हणून तिला घरात आणलेले नाहीये, मानव म्हणून तिला माणसा सारख वागवूया, तिचा आदर आणि तिने केलेल्या कामाचं कौतुक एवढच तिला अपेक्षित असत, जरी कौतुक नाही करता आल तरी किमान नाव तरी ठेवू नये.
काय बदल होऊ शकतो?
स्त्री-पुरुष समानतेसाठी घरगुती कामांमध्ये दोघांनीही समान वाटा उचलणे अत्यावश्यक आहे. काही उपाय पुढीलप्रमाणे असू शकतात:
- समजूत आणि संवाद: घरगुती जबाबदाऱ्या केवळ स्त्रियांची असतील हा विचार बदलण्याची गरज आहे. प्रत्येक कुटुंबात यावर संवाद व्हायला हवा.
- शिक्षण आणि जनजागृती: मुलांमध्ये लहानपणापासूनच घरगुती जबाबदाऱ्या समान असल्याची शिकवण दिली पाहिजे. स्त्री आणि पुरुष यांचा समान सहभाग महत्त्वाचा आहे हे मुलांना समजावून सांगणे गरजेचे आहे.
- कौटुंबिक भूमिका बदलणे: आता वेळ आहे की, घरगुती भूमिका पारंपारिक पद्धतीने ठरवण्याऐवजी दोघांच्या क्षमता आणि आवडींनुसार वाटप झाल्या पाहिजेत.
निष्कर्ष
स्त्री-पुरुष समानतेचा विचार केवळ नारेबाजीसाठी नाही, तर प्रत्यक्षात कृतीत आणण्यासाठी आहे. आकडेवारीने दाखवून दिलं आहे की, अजूनही घरगुती कामांच्या बाबतीत स्त्रिया प्रचंड भार उचलत आहेत. समाजाने, विशेषतः पुरुषांनी, या कामांचा आदर करायला हवा आणि त्यात सक्रिय सहभाग नोंदवायला हवा. केवळ अशा स्थितीतच आपण खऱ्या अर्थाने स्त्री-पुरुष समानतेच्या दिशेने पाऊल टाकू शकतो.
समानतेचा नारा देणं सोपं आहे, पण तो प्रत्यक्षात आणणं हेच खरं आव्हान आहे.
लेख आवडल्यास तुमचे मत आम्हाला नक्की कळवा आणि टिप्पणी पोस्ट करा Newser Friendly आता WhatsApp चॅनेलवर उपलब्ध आहे. तुमच्या चॅटवर न्यूजर फ्रेंडली कडून सर्व नवीनतम लेख मिळविण्यासाठी लिंकवर क्लिक करा.